“Handen uit de mouwen en aan de slag? Dat is precies wat we hier doen!”
Het is zonnig en levendig in Moestuin Havenpark aan de Korte Molenstraat 4. De vrijwilligers zijn al volop aan de slag in de 38 bedden die de tuin telt. Shiftleider Martien zoekt een plek op de volle wanden van de gezamenlijke ruimte voor het groeischema dat hij heeft opgesteld. “We werken hier met veel vrijwilligers. Dan is het wel handig dat iedereen weet wat er moet gebeuren.” Een reportage over een plek waar het niet alleen in, maar ook boven de grond groeit en bloeit!
Menigeen denkt bij een moestuin nog aan de volkstuintjes van weleer. Maar veel van de huidige moestuinen zijn eerder een ‘groene en sociale hub’. Moestuin Haverpark is er een schoolvoorbeeld van.
Veel ontmoetingen en nieuwe verbindingen
Ruim 40 vrijwilligers werken in het centrum van Apeldoorn in en aan de moestuin. Daarnaast hebben veel vrijwilligers nog een ‘neventaak’ die aansluit bij wat ze leuk vinden of bij kennis en kunde die ze meebrengen. En zo wordt er gekookt, samen gegeten, begeleidt een ex-docent leerlingen van de Internationale Schakelklas, fotografeert een vrijwilliger permanent de tuin en is de grote roerganger, Mart Nederlof, vraagbaak voor zo’n beetje alle moestuiniers in de gemeente. Daarnaast draaien er een taalgroep, een tekengroep en een handwerkclub, zijn er veel eenmalige activiteiten en doet de Moestuin mee aan onder andere Cultuur bij je buur, NL doet en de Open Tuinen-route. Al deze activiteiten leiden tot veel ontmoetingen en nieuwe verbindingen. Mensen die elkaar bij de Moestuin leren kennen, vinden elkaar weer in ideeën voor nieuwe activiteiten. Zo komt het van het een steeds weer het ander. Of zoals vrijwilliger Jeanne het samenvat: “Het is hier nooit saai. Het bruist en daarom blijf ik graag komen!” De Moestuin als groen én sociaal ecosysteem in de stad.
Groen in de stad
Het bruist, groeit en bloeit, maar de vraag is wel: voor hoe lang nog? Het voortbestaan van de Moestuin staat onder druk. Een deel van de lokale politici wil de plek verkopen. Het pandje aan de Korte Molenstraat 4 is namelijk maatschappelijk vastgoed en de gemeente besloot in 2012 dit zoveel mogelijk van de hand te doen. Twaalf jaar later is het wel wrang dat deze sociale hub alles belichaamt waar het Apeldoornse college zich in haar akkoord ‘Handen uit de mouwen en aan de slag!’ hard voor maakt. Sturen op brede welvaart, voorbij economische groei. Apeldoorn moet sociaal en ecologisch vooruit. De groene kwaliteit van de stad moet worden versterkt en vergroening en duurzaamheid gaan voor welstand. Apeldoorn afficheert zichzelf in landelijke reclamecampagnes als ‘stad in het groen’. Moestuin Havenpark is ‘groen in de stad’ en verenigt zo veel ambities die er bestuurlijk en qua citymarketing zijn geformuleerd.
Onderdeel van het buurtleven
Vrijwilliger Jan deelt een mooi voorbeeld. “Buurtbewoners hebben kleine tuinen. Een groenafvalcontainer neemt al snel veel ruimte in. Daarom kunnen bewoners hier hun keukenafval inleveren. Ze kunnen zelf meehelpen met het composteren of wij doen het voor ze. Het zorgt er ook voor dat bewoners loopjes maken naar de Moestuin. En hier ontmoeten ze niet alleen andere buurtgenoten, maar ontdekken ze ook wat er allemaal te doen is. Als ze dat weten, kunnen ze eraan meedoen of zelf met ideeën komen. Daarnaast komen er kinderen mee. Die zien dat voedsel groeit en niet van de Jumbo vandaan komt. Ze kunnen fruit plukken en bijvoorbeeld ervaren hoe een appel smaakt die je te vroeg oogst. Het loopje naar de Moestuin heeft ook waarde in zichzelf. Voor een mevrouw die kortgeleden haar man verloor, betekent het wegbrengen van het groenafval een moment van ontmoeting, aanspraak en aangehaakt blijven. Ze ervaart hier dat ze onderdeel is van het buurtleven, dat ze er niet alleen voor staat.”
Iedereen kan wat bijdragen
Marieke Polleman is sociaal werker bij Stimenz. Ze vertelt, bij afwezigheid van Mart, over de historie van Moestuin Havenpark. “In 2015 was dit huisje er, maar het gebied eromheen was verwaarloosd. Flatbewoners die erop uitkeken, lieten de gemeente weten dat het zo niet langer kon. Daarop mochten bewoners met ideeën voor een tijdelijke invulling komen. Dat werd Moestuin Havenpark. De Moestuin kreeg er steeds een stukje grond bij en het aantal vrijwilligers steeg zodanig, dat er een wachtlijst is. Mart is nog steeds coördinator, vrijwilligers Martien en Bart zijn nu shiftleaders. Het is een hele fijne plek en je voelt je hier snel thuis. De planten en zaden zijn biologisch, de bemesting gebeurt met compost van keukenafval uit de buurt en het koken gebeurt zoveel mogelijk biologisch. Als vrijwilliger ben je er niet alleen voor de moestuin. Iedereen kan hier van alles bijdragen.”
Het is tijd voor de gezamenlijke koffie. Vrijwilliger Dennis is er vandaag voor de tweede keer bij. Hij is verhuisd vanuit Harderwijk en wil bij de Moestuin een nieuw netwerk opbouwen. Vrijwilliger Carolien is jarig. Er wordt gezongen en, toeval bestaat niet, prompt komt de zon achter een wolk vandaan. Er zijn meer traktaties, want het is vandaag ook het einde van de Ramadan.
Alle ideeën zijn welkom
Jan wijst naar Simon, een intelligente en taalvaardige jongen, maar wel in het Pools. Hier leert hij werkenderwijs Nederlands van onder andere ex-docent Jan en vrijwilliger Hugo. Jeanne gaat de keuken in om mosterdpreisoep te maken. Ze kwam in 2018 bij de Moestuin terecht omdat er een kok werd gezocht. “Het was een jaar na mijn pensioen en ik wilde weer wat doen. Als diëtiste was ik altijd met eten bezig geweest, dus dat koken leek me wel wat. Ik ben hier nu zes jaar en verveel me geen moment. Dat komt omdat er altijd wat nieuws gebeurt. Alle ideeën zijn welkom. Mooi voorbeeld is een vrijwilliger die mozaïeken poefjes wilde maken. Mart regelde een betonmolen en ze gingen gewoon aan de slag. Nu staan er twee exemplaren bij de vijver.” Een half uur later vertrek ik. Binnenkort neemt de gemeenteraad een beslissing over een plek die zoveel groene, duurzame en sociale waarde vertegenwoordigt. Die model lijkt te hebben gestaan voor de titel van het collegeakkoord: Handen uit de mouwen en aan de slag! Dat is wat hier gebeurt. Hopelijk voor alle vrijwilliger, buurtbewoners en groenliefhebbers en moestuiniers in Apeldoorn nog vele jaren.